ايمنى و بهداشت در کودکان
    همين که کودک در استفاده از اشياء مهارت پيدا مى‌کند، آگاهى از خطرات احتمالي، داراى اهميت بسيار حياتى است. در صورتى که در مورد چيزى احتمال خطر مى‌دهيد، آن را از دسترس او دور نگه داريد.    
    - بچه‌ها هر چيزى را در دهان مى‌گذارند (اين عمل، به لحاظ روانشناسى کودک، يک فرآيند شناخت اشياء است. م). هرگز چيزهائى را که به‌علت کوچک بودن ممکن است توسط کودک بلعيده شود يا در گلوى او گير کند و يا در گوش و بينى خود فرو نمايد در دسترس او نگذاريد. توجه داشته باشيد که اين اصل مى‌تواند شامل آن دسته از اشياء بزرگترى باشد که قسمت‌هاى مختلف آنها را مى‌شود کَند يا به‌ هر علت جدا کرد.    
    مطمئن‌ترين وسايل بازي، ظروفى هستند که درِ آنها پيچى است. چون برخلاف درهاى فشاري، کودکان نمى‌توانند قبل از رسيدن به سن هجده ماهگى آنها را باز کنند.    
    اسباب‌بازى‌هائى را که احتمال مى‌دهيد در رنگ آنها از سرب استفاده شده است، در اختيار آنها نگذاريد.    
    بطرى‌هاى مورد استفادهٔ کودک را به‌دقت بشوئيد و به‌طور کلى از بطرى‌هاى خالى مواد سفيدکننده و مايع شستشو به اين منظور استفاده نکنيد.    
    چيزهائى را که ممکن است باعث خفه شدن او شود از دسترس او دور نگه داريد. اين اشياء شامل کيسه‌هاى پلاستيکي، کوسن و بالش يا هر چيز ديگرى است که ممکن است روى او بيفتد.    
    - مراقب اشياء تيز و بُرنده‌اى باشيد که ممکن است انگشتان دست يا پاى او را زخم کند و يا رگ او را پاره نمايد.    
    - هرگز او را با چيزهائى شبيه روبان تنها نگذاريد.    
    - از اشياء نوک‌تيزى که ممکن است در پوست او فرو برود و يا در بينى و چشم‌ها يا گوش‌هاى خود فرو کند پرهيز کنيد. همين‌طور اشياء لب‌تيزى که احتمال مى‌دهيد باعث بريدگى شوند.    
    - ظرف‌هاى يک‌بار مصرف ماست را بلافاصله بعد از ترک خوردن، دور بيندازيد.
    - اشياء سنگينى را که در صورت افتادن مى‌توانند آسيب‌رسان باشند، از دسترس او دور نگه داريد.    
    - از تميز بودن محل بازى کاملاً مطمئن شويد.    
    - وسايلى که براى مواد غذائى از آنها استفاده شده است، از نظر بهداشتى خطرناک هستند. اين نوع وسايل را قبل از اينکه در اختيار کودک قرار دهيد، کاملاً استرليزه کنيد، اشياء ديگر را با مايع ظرفشوئى و يا جوش شيرين بشوئيد، آب بکشيد و خشک کنيد.

 
مراقبتهاي دوره نوزادي
حرارت اتاق نوزاد را بين 18تا20 درجه بيشتر نباشد ، نوزاد را در سرما قرار ندهيد و بيش از اندازه نيز نپوشانيد . لباس نوزاد بايستي سبك و گشاد و راحت باشد . از قنداق كردن نوزاد كه يك عمل غيربهداشتي و زيان آور است بپرهيزيد و از قنداق كردن نوزاد حتي بمدت كوتاه خودداري كنيد
 
 حمام كردن روزانه نوزاد با داشتن بند ناف نه تنها اشكالي ندارد بلكه مفيد است . از بدو تولد نوزاد بايستي حداقل يك روز در ميان حمام داده شود و تمام بدن نوزاد را با آب و صابون و يا شامپوي مناسب شستشو داد . حمام دادن نوزاد بهيچوجه اثر سوء روي ناف نوزاد و محل ختنه نداشته بلكه شستشوي ناف با آب و صابون از بروز عفونت جلوگيري مي نمايد
 
 حتما ناف نوزاد را با الكل يده پانسمان و با كاز استريل بپوشانيد . روزي جند بار ناف نوزاد را با الكل و يا بتادين تميز نمائيد و پس از افتادن ناف ، محل بندناف را با الكل و يا بتادين تميز كنيد  
به هيچ وجه به چشم نوزاد دست نزنيد ، اگر ترشحي نشان مي دهد به پزشك مراجعه كنيد
در موقع گرفتگي بيني به هيچ وجه از شير و سنجاق استفاده نكنيد ، كمي سرم فيزيولوزيك ، نرمال سالين ، داخل بيني او بچكانيد
 
براي جلوگيري از سوختگي پاي نوزاد نخاطر ادرا و مدفوع او را زود به زود عوض نمايي و در صورت ابتلا از پودر استفاده نكنيد ، پاي نوزاد را با آب و صابون بشوئيد و خشك كنيد سپس با پماد آ+د چرب نمائيد
 
 هر گريه نوزاد بخاطر گرسنگي نيست ، در صورت تداوم گريه حتما به پزشك مراجعه كنيد
وجود ترشحات بيرنگ يا خون آلوده در قسمت تناسلي نوزاد دختر طبيعي است
در صورت مشاهده مواردي نظير : زردي ، اسهال ، بيحالي ، بدنفس كشيدن و استفارغ مكرر ، خوب شير نخوردن ، تب ، سرفه ، جوشهاي چركي ، ترشح از ناف و تشنج و حركات غيرطبيعي در نوزاد  هر چه سريعتر به پزشك و يا مركز بهداشتي مراجعه كنيد
زردي در نوزادان موجب ضايعات جبران ناپذير سلول مغزي و عقب ماندگي عقلاني مي شود . در هفته هاي اول تولد بايستي دقيقا مراقب زردي در نوزاد بود . شروع زردي بيشتر در سفيدي چشم كودك بروز مي كند و در تنه گسترش پيدا مي كند ، بمجرد مشاهده زردي بدون فوت وقت در هر زمان از شبانه روز مراجعه نمايد . اين مسئله اورژانس و فوريت دارد . هرچه زردي زودتر تشخيص داده شود درمان سبكتر و راحتتر است . در موارد خفيف شايد نياز به بستري و قرار گرفتن در زير نور مخصوص باشد و در موارد شديد  تعويض خون حتما بايد انجام گيرد . از بكار بردن پيشنهاد اطرافيان در مورد استفاده از شيرخشت و يا نور مهتابي و ...و نظاير آن خودداري كنيد . بكار بردن اين روشها به قيمت سلامت نوزاد تمام مي شود
 
 
    توجه داشته باشيد كه نوزاداني كه با شير مادر تغذيه ميشوند دفعات اجابت مزاجشان بيشتر است ولي حجم مدفوع آنها كم  ، رنگ آن زرد و احيانا كف آلود و گاهي سبز است ، آن را با اسهال اشتباه نكنيد
خوردن مايعات زياد توسط مادر و مك زدن پستان مادر بوسيله نوزاد شير را زياد مي كند و ناراحتي عصبي موجب كم شدن شير مادر ميشود  . قرص ضدحاملگي اثر سوء بر روي شير مادر دارد .
در موقع شير دادن بهداشت شخصي را رعايت كنيد قبل از شير دادن دستها را بايستي با آب و صابون و نوك سينه ها را با آب ولرم تميز كرد
 
 از بوسيدن زياد نوزاد به خصوص توسط ملاقات كنندگان جدا خودداري كنيد . ملاقات افراد متعدد كه اغلب ناقل ميكروبهاي مختلف مي باشند با نوزاد خطر انتقال عفونت را در بر دارد
 
 دود سيگار براي همه كس مضر است و براي شيرخوار خطرناكتر است ، به هيچ وجه اجازه ندهيد در جايي كه كودكان هستند سيگار كشيده شود
مشاوره پزشكي با پزشك كودكان دو بار در ماه اول و سپس ماهي يكبار توصيه مي شود. شيرخوار بايستي در فواصل معين براي معاينه ، بررسي رشد و تكامل ، دريافت دستورات تغذيه و واكسيناسيون بموقع به متخصص اطفال مراجعه نماييد . در شش ماه اول هر ماه يك بار ، در شش ماه دوم هر دو ماه يكبار ، در سال دوم هر سه تا چهار ماه يكبار و بعد از دو سال هر شش ماه يكبار
از بكار بستن توصيه هاي افراد غيرمتخصص و اطرافيان غيرپزشك در مورد نوزاد جدا خودداري كنيد 
 
 واكسن ها را بطور منطم انجام دهيد برنامه واكسيناسيون را بخوانيد . توصيه مي شود كه واكسيناسيون كودك در يك محل واحد انجام شود 
 
  شيرخوراني كه از پستان مادر تغذيه مي شوند ، غريزه مكيدن آنان ارضاء ميشود و معمولا تمايلي به مكيدن پستانك و يا انگشت خود ندارند ، لذا عدم استفاده از پستانك ارجح است ولي چنانچه شيرخوار شروع بمكيدن انگشت خود نمود بهتر است به وي پستانك داده شود تا عادت به مكيدن انگشت پيدا نكند  
 
  از روز پانزدهم بعد از تولد روزانه 6تا10 قطره مولتي ويتامين در يك قاشق آب جوشيده خنك شده به نوزاد داده مي شود   
 
  در صورتيكه شيرخوار از شير مادر استفاده مي كند نيازي به نوشيدن آب اضافي ندارد چنانچه بعلت گرمي محيط شيرخوار نياز به آب اضافي دادشته باشد ميتوان آب جوشيده خنك شده بدون قند به شيرخوار داد . تا يكسالگي بايستي از آب جوشيده خنك شده استفاده شود
 
از تجويز آب قند زياد يا داروهاي خانگي مثل ترنجبين يا شيرخشت و غيره به نوزاد بايستي خوداري شود .
شير مادر
شير مادر سرشار از مواد مغذي و داراي انواع ويتامين هاست و بهتر از هر چيز ديگري رشد فرزند دلبند شما راتضمين مي كند
كودكي كه در دوران اوليه زندگي خود تغذيه مناسب داشته باشد به رشد و پرورش جسماني كامل دست يافته ، در آينده فردي تندرست و شاداب خواهد بود
مزاياي شير مادر
شير مادر تا يكسالگي براي نوزاد بهترين است و موجب مي شود نوزاد كمتر دچار عفونت هاي مختلف شود
شير مادر بعلت دارا بودن ماده ايمني به نام ايمونوگلوبين تا حدود زيادي اسهال و استفراغ نوزاد را كاهش مي دهد و نسبت به بعضي بيماريهاي ديگر ايجاد مصونيت نموده و مي توان گفت اولين واكسن نوزاد است . شيرمادر نه تنها كاملترين غذا براي نوزاد است بلكه عامل مهمي در پيشگيري از عفونت و ضامن سلامتي جسمي و رواني شيرخوار مي شود  
شير مادر درجه حرارت مناسب داشته ، از آلودگي عاري است و ميزان ابتلا به آسم و آلرژي را در شيرخوار كاهش مي دهد
شير مادر آسودگي رواني و رشد عاطفي نوزاد را تامين مي نمايد و موجب افزايش ارتباط بين مادر و كودك مي گردد
تغذيه با شيرمادر مواد زايد توليد نمي كند ، استفاده از شيرخشك با زباله هايي همچون بسته بنديهاي قوطي شيرخشك و بطري و اتلاف كاغذ همراه است
شيرمادر در هر زماني با دماي مناسب و با توجه به نياز كودك در دسترس اوست .  و براي درست كردن شيرخشك نياز به آب و استريل كردن بطري و سرشيشه و حمل آنها است  . شيرمادر نياز به حمل ندارد و هر كجا برود آمادگي توليد شير وجود دارد بدون آنكه گرم  يا سرد باشد 
شير هر مادر مناسب با نياز كودكش مي باشد و حتي شيرمادر ديگر مناسب همان كودك نمي باشد . مسلما شيرخشك از اين خاصيت برخوردار نيست. يعني تركيب شير هر مادر متفاوت است و با توجه به نارس بودن كودك و يا خيلي موارد ديگر اين تركيب متناسب با نياز كودك تغيير مي كند    
نكاتي در مورد شيردهي
شير مادر در روزهاي اول تولد نوزاد كم مي باشد _ البته در اين مدت هم نوزاد احتياج كمتري به شير دارد .
شير مادردر روزهاي اول آغوز ناميده مي شود كه براي نوزاد ضروري است بنابراين تعذيه نوزاد را بلافاصله بعد از زايمان و با آغوز شروع كنيد و ادامه دهيد 
تداوم شيردادن از پستان مادر با فواصل كوتاه مهمترين عامل ترشح و افزايش شير مادر مي باشد ، لذا بهيچ عنوان نبايستي به نوزاد شيرخشك داد ، مگر در موارد استثنايي كه با بايستي حتما توسط پزشك توصيه شود
بيماريهاي رايج مادران و مصرف دارو توسط مادر مانع از شيردادن به نوزاد نمي باشد . بجز چند مورد استثنايي كه بايستي توسط پزشك كودكان تجويز شود
دفعات تغذيه از پستان بايستي بر مبناي خواست نوزاد باشد _ حدود 8تا12 بار در طول بيست و چهار ساعت
در صورتيكه شيرخوار از شيرمادر استفاده مي كند نيازي به نوشيدن آب اضافي ندارد و اگر بعلت گرمي محيط نياز به آب اضافي باشد ميتوان از آب جوئشيده خنك شده استفاده كرد
بهترين راه براي تشخيص كافي بودن شيرمادر ، افزايش وزن و قد شيرخوار بر اساس منحني رشد است كه با مراجعه به پزشك كودكان و با بررسي رشد ماهيانه شيرخوار اين كار ميسر است . نوزاد در روزهاي اول تولد كمي وزن از دست مي دهد . اين پديده طبيهي است و نبايد آنرا به حساب كمبود شيرمادر گذاشت . اصولا تشخيص كمبود شيرمادر و احتياج به شيرخشك در صلاحيت پزشك كودكان است ، لذا بدون مشاوره با پزشك كودكان اقدام به تجويز شيرخشك ننمائيد
كليد موفقيت در شيردهي اعتماد به نفس است ، نياز به شبردهي نياز به تصميم و تعهد مادر دارد 
شيردادن به نوزاد خيلي زود و ظرف يكساعت بعد از تولد
تغذيه شيرخوار بطور مكرر و بر حسب ميل و يا تقاضاي او
تغذيه انحصاري شيرخوار فقط با شيرمادر در تمام مدت مرخصي زايمان
قرص ضدحاملگي اثر سوء بر روي شيرمادر دارد
خوردن مايعات زياد توسط مادر و مك زدن پستان مادر بوسيله نوزاد شير را زياد مي كند
و شما پدر عزيز ، به منظور تغذيه فرزندتان با شيرمادر براي تشويق و حمايت از همسر خود با همه توان تلاش كنيد . توجه كنيد كه همسر شما در دوران شيردهي حساستر از ديگر مواقع بوده و نيازهاي عاطفي ، رواني و تعذيه اي خاص دارد  
توصيه هائي هنگام شير دادن به كودك 
 
قبل از شير دادن دستهايتان را بشويد و پستان خود را آب ولرم تميز كنيد . پستان را با استفاده از صابون يا مواد ضد عفوني تحريك نكنيد
هنگام شير دادن نوزاد را بغل كرده ، سر او را بالاتر نگه داريد ، توجه كنيد كه سينه شما روي بيني نوزاد را نپوشاند و مانع تنفس نوزاد نشود براي جلگيري از اينكار چهار انگشت خودر را زير سينه و انگشت شست را روي سينه قرار دهيد . برخي از مادران از دو انگشت خود بصورت قيچي استفاده مي كنند كه اينكار سبب كاهش شير مي شود
در اوايل تولد به نوزاد از هر دو پستان خود شير دهيد
پس از اينكه از يك سينه شيرخورد  ، پشت او را ماساژ دهيد تا آروغ بزند ، سپس سينه ديگر را به او بدهيد و عمل ماساژ را تكرار كنيد
براي جلوگيري ار پريدن شير در گلوي نوزاد ، او را پس از خوردن شير يا به پهلوي راست يا چپ بخوابانيد . توجه كنيد كه هيچوقت نوزاد را بر روي شكم نخوابانيد
شيرمادر تا شش ماهگي براي رفع نيازهاي شيرخوار كافي است و  در اين دوره به جز آب در مواقع نياز يا استفاده از قطره هايي كه پزشك توصيه مي كنند ، هيچ چيز ديگر به كودك ندهيد
از شيردهي در حالت خوابيده خودداري كنيد و حتما نوزاد را در آغوش گرفته و به او شير دهيد
نكاتي در مورد دوشيدن شير 
بهتر است دوشيدن شير زماني صورت گيرد كه پستانها پر از شير است ، معمولا بهترين زمان صبح هاست
استراحت مادر به مدت 10تا20 دقيقه قبل از دوشيدن شير ، خوردن مايعات نظير يك ليوان شير ، آب ميوه ، چاي كمرنگ و... مي تواند كمك موثري باشد ، البته مايعات گرم بيشتر از مايعات سرد به تولد شير كمك مي كند
دوشيدن شير با دست بهترين روش دوشيدن است و به استفاده از پمپ هاي دستي ترجيح دارد .شستن دستها با صابون و شستن سينه با آب ساده توصيه مي شود
بهتر است مادران در موقع دوشيدن شير در محيطي آرام و ساكت و بدور از اضطراب فشارهاي عصبي و در يك وضعيت راحت بنشينند
فكر كردن به نوزاد ، نگاه كردن به او و يا نشستن در كنار او و يا شنيدن صداي كودك به ترشح شدن شير كمك مي كند
استفاده از حوله گرم و مرطوب به مدت 10تا15 دقيقه روي پستان و نوك آن و يا حمام كردن يا ماساژ دادن به جاري شدن شير كمك مي كند