ین سن ،برترین سن است چون کودک در نزدیکی اوایل بلوغ نوجوانی است. رفتارهای ملایم و متعادل و خوبی را از خود نشان می دهد. اطاعت کردن، احساس رضایت کامل از زندگی، صمیمیت و محبت در این سن بارز است. در این زمینه بولهر دانشمند روان شناسی معتقد است که در این سن شباهت دختران و پسران در این سن ببیشتر است. برعکس گزل می گوید که در این سن دختران و پسران بالاترین تفاوت ها را با هم دارند و معتقد است که دختران از بلوغ اجتماعی بیشتری برخوردارند و به مسأله ازدواج فکر می کنند.

* رفتارهای غیر عادی کودکان و عقب ماندگی های ذهنی : 

الف) واکنش های عصبی : 

یکی از رفتارهای غیر عادی کودکان، واکنش عصبی است که حاصل تضادهای درونی است و درگیری فرد با عوامل محیطی است و از عوامل و عارضه آن ترس و اضطراب می باشد. چنانچه محیط خانواده نامساعد باشد که کودک به این اختلالات دچار می شود مشهور است که والدین کودکان عصبی تربیت می کنند چون والدین نخستین الگوهای فرزندان هستند. چنانچه محیط بعدی مثل کودکستان و دبستان نامساعد باشد در ساخت این واکنش نقش خواهند داشت و معلم عصبی ،شاگردان عصبی بار خواهد آورد.

واکنشهای عصبی بر دو قسم هستند : 

الف)- واکنش های اضطرابی : 

که در آن، ما کودک را مضطرب می بینیم مثل اختلال در خوابیدن و ترس هایی که کودک مطرح می کند، ترس هایی که در شب منجربه بیدار شدن کودک از خواب می شود و او پدر و مادر را بیدار می کند  و اظهار می کند که خواب ترسناک دیده است که نشانگر اختلال اضطرابی است. همچنین ترس از حیوانات تخیلی و کارتون و فیلم هایی که کودک می بیند و روی او تأثیر می گذارد و او را با واکنش های اضطرابی روبه رو می کند.

ب)- واکنشهای غمگینی : 

 در این واکنش ،ما کودک را در حالت غمگین می بینیم. غمی در ذهن کودک سنگینی می کند که هر چه زودتر باید به غم موجود در ذهن آن ها پی برد و رسیدگی کرد. انزواطلبی کودک و دوری از والدین و به گوشه ای خزیدن و کمتر صحبت کردن و در جمع شرکت نکردن و بهانه گیری نشانه ای از این گونه اضطراب است. ممکن است ایجاد این اضطراب روابط مستبدانه ناجور و بی مهری ها نسبت به کودک باشد.

ج)- واکنش های منشی : 

ممکن است واکنش ها در  این جا با رفتارهایی که از کودک عادی انتظار داریم فاصله داشته باشد مثل دزدی، تقلب، تزویر و ریا. به این موارد که با موازین و هنجا رهای جامعه در ستیز است اختلالات منش می گویند. البته اوج این اختلالات در 16-14سالگی است که کودک وارد مرحله نوجوانی شده است. خانواده هایی که در آن ها طلاق انجام گرفته است و مشاجره وجود دارد ، فرزندان را به سمت اختلالات منش سوق می دهد و بعضی وقت ها این اختلال در صورت عدم توجه والدین می باشد. ممکن است والدین به دنبال کار خود باشند و به فرزند توجه نکند و یا به خاطر اشتغالات وقت نکنند به فرزندان توجه کنند و همچنین تقلید از بزهکارران ممکن است عامل این اختلال باشد. کودک ممکن است یک آدم ناجور و خلافکار را الگوی خود قرار دهد.

برای پیشگیری و درمان این اختلال، خانواده مربیان جامعه باید دست به کار شوند و من برتر را در کودک ایجاد کند که این من برتر در اثر نگرش های  اجتماعی حاصل می شود که این نگرش ها اگر خوب و منطقی باشند می تواند من برتر خوب را ایجاد کند.

دومین مورد، تذهیب در کودکان است. هر چه کودک در سن پایین تر باشد متعادل کردن او و تربیت او راحت تر است و چنانچه کودک به سن بالاتر ونوجوانی برسد طبعاً امکان درمان او سخت تر می شود.

سومین مورد خانواده درمانی است. ممکن است خود کودک درخانواده، مشکلی خاص نداشته باشد و این اختلال که  در او ایجاد شده و به خاطر رفتار والدین او باشد. این کار به وسیله مددکار اجتماعی انجام می شود و مسأله خانواده را حل می کند.

 د)- اختلالات مربوط به تغذیه و دفع : 

1- بی اشتهایی روانی : 

کودک در بعضی مواقع اشتها را به کلی از دست می دهد و غذا نمی خورد. در پی آن افت فشار پیدا می کند و به زیر سرم می رود. اختلال در مرحله نهایی از نظر رشد   روانی - جنسی فروید برای کودک انجام شده است و چون دراین مرحله تثبیت انجام شده کودک دراین سن دچار این مشکل می شود و عده ای معتقد ند که فشار والدین برای تغذیه کودک عامل این بی اشتهایی است. برقراری عاطفی با کودک می تواند در رفع مشکلات او کمک کند .

2- چاقی مفرط : 

در این جا با خوردن غذا بر حجم و وزن کودک اضافه می شود و احتمال دارد در اثر اختلال  در ترشح هورمون های خاصی در بدن رخ بدهد و مثلاً هورمون رشد بیش از اندازه ترشح شود . فرد به پر خوری مبتلا شود و این مواد غذایی جذب شود و وی فربه تر شود و ممکن است به بیش از حد اتکا داشتن به مادر و وابستگی به مادر باعث پر خوری شود. بدین وسیله کودک علاقه خود را به مادر نشان دهد و عده ای عوامل عصبی را مطرح می کنند که در پرخوری می تواند نقش داشته باشد .

3- عادت مکیدن : 

مثل انگشت مکیدن که کودک در یک سنی انگشت به دهان می برد  و می مکد و جویدن ناخن ممکن است نا پختگی و عدم رشد عاطفی این عوامل را منجر شود. در مورد امتحان می بینیم که به خاطر اضطراب کودک شروع   به این کارها می کند یا ممکن است به دلیل دیدن فیلم های هیجانی یا صحنه های ترسناک دست به این کار بزنند.

4- شب ادراری : 

در حدود 8 سالگی کودک می تواند ادرار خود را کنترل کند و در بعضی وقت ها به خاطر عوامل خاص نمی تواند ادرار را کنترل کند در پسران شب ادراری 2 برابر دختران است چنانچه عامل بدنی نداشته باشد عامل روانی دارد که توسط  روان پزشک حل می شود.

 نقیصه های ذهنی : 

یعنی فرد از نظر توان عقلی و پتانسیل هوشی مشکل دارد و چنانچه  بهره هوشی کودک بر تقسیم سن عقلی او بر سن شناسنامه ای شود ضرب در عدد 100 و باید طوری میانگین شود کودک عدد کمتر از 100 از طریق آزمون نشان می دهد بهره هوشی 70 را ما مرز کودک عادی و عقب مانده تلقی کنیم . کسی که بهره هوشی اش 70 است یک کودک دم مرز است چنانچه بهره هوشی کمتر از 70 باشد یکسری مسائل و مشکلات ایجاد می کند. بهره هوشی 90-75 را بهره ی هوشی کند آموزان می گویند که برای آموزش و خواندن و نوشتن و یادگیری ریاضی احتیاج به دقت و توجه زیاد است و والدین باید دقت بیشتری را صرف کنند بهره هوشی کمتری بین 75-50 می باشند به این افراد ، افراد آموزش پذیر می گویند که می توانند تا حدودی آموزش ببینند، یعنی اطلاعات عمومی خواندن و نوشتن و حساب کردن مهارت های حرفه ای مختصر و عواملی از این قبیل را آموزش می بینند . و تا حدودی کلاس چهارم و پنجم ابتدایی می توانند پیش بروند و رفتن به مقاطع بالاتر برای آن ها مشکل خواهد بود آن هایی که بهره هوشی بین 50-25  دارند تربیت پذیر هستند که می توانند تربیت شوند که لباس های خودشان را خود بپوشند و غذا را بتوانند خودشان بخورند و مهارت های ساده را فرا بگیرند این افراد از نظر هوشی  مثل کودکان 1 تا 3 ساله هستند. و کودکانی که بهره هوشی 25 به پایین را دارند کودکان حمایت پذیر هستند. این کودکان نیاز به حمایت و سرپرستی مدام دارند و چنانچه سرپرستی  نشوند از پای در می آیند.

* عامل نارسایی عقل ذهنی چیست ؟

علل عقب ماندگی قبل از تولد : 

1- عوامل ارثی و ژنتیکی : 

کودکان منگل در اثر نقص کروموزمی ایجاد می شود.

2- عامل هم خونی : 

همان طور که  می دانیم عده ای از مردم دارای گروه های خون های هستند و تحقیق کرده اند که اغلب و گروهی دارای  گروهی دارای یکسان دارای... هستند که 85درصد می باشند . چنانچه این ها با ... با خانمی که دارای ... وصلت کند، فرزند آن ها چنان چه ... داشته باشد و مادر ... داشته باشد در ماه های دوم به بعد در جنین ایجاد اشکال شود ، وقتی پدر ... است . ژن او نیز .. باشد در تبادل خونی جنین با مادر دارد ، ... ، ... ، مادر، .. وارد خون مادر می شود و سیستم دفاعی مادر علیه ... به فعالیت می افتد که حاصل آن واکنشی است که در سیستم خونی وارد بدن جنین می شود و در گلبول های قرمز جنین را مفهوم می کند چنان چه مقدار این دفاع بیشتر باشد ، برای کودک خطر بیشتری فراهم می شود و اگر پدر ... و مادر ... باشد و بالعکس مشکلی ایجاد نمی کند.

3- سیفلیس : 

که بیماری مقاربتی است و در ایجاد نقیصه های ذهنی نقش دارد که خوشبختانه این بیماری ریشه کن شده است.

4- الکل : 

مصرف الکل توسط مادر باردار باعث این عامل می شود و همچنین پدری که الکل مصرف می کند و مقدار آن هم زیاد است ژن و نطفه او مسموم می شود و باعث ایجاد این نقایص می شود.

5- مواد مخدر و دخانیات : 

باعث می شوند که این مواد وارد سیستم خونی بشوند و اثر نا مناسب بگذارند و اگر مواد مخدر بسیار توسط مادر باردار کشیده شود و به علت داشتن منوکسید کربن و نیکوتین و وارد شدن دود آن از طریق راه ریه ها به سیستم خونی باعث مشکل دار شدن نطفه ها می شود. و همچنین جنین با تنگ شدن رگ های مادر برایش مشکل ایجاد  می شود.

6- داروهای شیمیایی : 

که مادر حامله باید داروهای مصرفی را با تجویز پزشک انجام دهد. مثلاً داروهای ضد تشنج میکروسفالین ئیدروسفالی را تحویل می دهند که میکروسفالی آب یک نوع عقب ماندگی است که درآن جمجمه کوچک است و در ئیدرو سفالی آب مایه نخاعی در مغز جمع می شود و سربزرگ می شود. همچنین مصرف مالیجوآنا  در مادر ممکن است باعث جهش شود.

7- مسمومیت : 

چنانچه مادر حامله مسموم شود این سم بر روی جنین تأثیرمی گذارد و اگر سلول های مغزی آسیب ببینند عقب ماندگی ظاهر می شود.

8- سوء تغذیه : 

چنانچه مادراز تغذیه  مناسب برخوردار نباشد بالتعب جنین  او دچار فقر غذایی می شود و رشد کافی را نمی کند.

9- اختلالات غدد داخلی : 

مثل غده تیروئید ،که اگر کم کار باشد یا هورمون تیروکسین و ... در خون مادر کم شود کودک دچار اختلالاتی مثل کریتینیزیم می شود.

10- ضربه های وارده به شکم : 

اگر به مغز کودک ضربه ای ایجاد شود آسیب می بینید.

11- اشعه ایکس : 

در ماه های اول عقب ماندگی حاصل می گردد.

12- سرخجه و بیماریهای عفونی : 

هر بیماری عفونی باعث می شود تا عفونت وارد خون مادر شود و از طریق تبادل خون میان مادر و جنین این عفونت وارد بدن جنین می شود و این عفونت ایجاد آلودگی می کند.

13- عوامل هیجانی و روانی : 

چنانچه مادر حامله دچار عارضه هیجانی شود چه در منزل با همسر و چه در محل کار، هورمون هایی برای دفاع ترشح می شود. جنین را دچار مشکل می کند.

* علل عقب ماندگی در هنگام تولد : 

1- چگونگی زایمان

اگر کودک به صورت طبیعی و بدون اشکال به دنیا بیاید هیچ گونه مسئله ای نیست ولی اگر زایمان مشکل باشد و کودک وضعیت مناسبی برای خروج از رحم مادر نداشته باشد و زایمان سخت و طولانی شود برای کودک مشکل ساز خواهد شد.

2- بیهوشی

چنان چه بیهوشی روی مادر زیاد مصرف شده باشد و طول دوره بیهوشی زیاد باشد روی رشد عقلی او تأثیر می گذارد.

3- ضربه وارد شدن به سر

چنان چه هنگام تولد ضربه هایی به سر نوزاد وارد شود یا اینکه هنگام به دنیا آمدن سرش به زمین بخورد ومویرگ های سر دچار انقباض شود و خونریزی کند مغز دچار اختلال می شود.

4- پیچیدگی ناف دور گردن

در حرکت هایی که نوزاد مایع شکمی دارد، بند ناف دور گردنش پیچید، مشکل می آفریند و در نقص عقل او تأثیر دارد.

5- دشواری تنفسی

چنان چه وقتی نوزاد به دنیا می آید در هنگام تولد و بیرون آمدن از مجرای زایمان وقفه ای ایجاد شود هر چند کوتاه نوزاد از اکسیژن محروم شود یا از نظر تنفسی دچار مشکل شود عاملی است برای عارضه نقص عقلی.

6- وسایل جراحی

که اگر ماما از دستگاه قاشقک برای خروج جنین از شکم مادر کند و در اثر فشار نابجا بر سر و جمجمه وارد کند در او ایجاد عقب ماندگی خواهد کرد.

7- زایمان نارس یا زود رس

ممکن است کودک حدود 9 ماه را در شکم مادر به سر برده باشد اما به طور نارس به دنیا بیاید یعنی اندام های او به اندازه کافی رشد لازم را پیدا نکرده باشد و همچنین ممکن است کودک 6 یا 7 ماه به دنیا بیاید که باز هم ممکن است به خاطر کافی نبودن دوره زیست کودک دچار نقص و عقب ماندگی شود.

علل عقب ماندگی بعد از تولد : 

1- انواع منژیت ها : 

چنانچه کودک مورد حمله این بیماری قرار بگیرد سلول های عصبی بیشتر مورد حمله قرار می گیرد و عقب ماندگی ظاهر می شود.

2- مسمومیت ها :

ماده غذایی مسموم وارد بدن شود و کودک را مسموم کند این مسمومیت ممکن است روی سلول های مغزی اثر بگذارد و موجب عقب ماندگی می شود.

3- وراد شدن ضربه به سر : 

دیده شده که مادران بچه های خود را در بلندی قرار می دهند یا دردکتر بچه را می خوابانند برای آوردن شیشه شیر از پیش او می روند با یک تکان کودک به زمین می خورد که خونریزی مغزی را دراو ایجاد می شود ، یا کودکان کم سن آن ها را بغل می کنند و از دست آ نها می افتد که بالتعب کودک را دچار نقص عضو می کند.

4- اختلالات غدد داخلی : 

چنان چه غدد داخلی در ترشح هورمون به خون دچار مشکل شود در کودک عقب ماندگی ایجاد می شود به کریتیلیزیم اشاره کردیم که در اثر کم کاری تیروئید ایجاد می شود.

5- خستگی های جسمی و روانی : 

در اثر کار زیاد و فعالیت و خستگی بدن و مشکلات روحی و روانی نیز بر ذهن تأثیر می گذارد و در رشد آن وقفه ایجاد می کند.

6- اختلالات عاطفی : 

چنانچه به خاطر مسائل درونی و بیرونی در او اختلال عاطفی صورت بگیرد این افسردگی ها و تحریکات عاطفی بر کار کردن مناسب ذهن تأثیر می گذارد و کندی ایجاد می کند.

7- عوامل محیطی و فرهنگی : 

محیط و فرهنگ او ازنظر کیفیت غنی باشد، هم رشد قابل توجیهی می کند و حالت بالقوه به بالفعل در می آید و پتانسیل آن هر چه قدر هست شکوفا می شود و فقر فرهنگی باعث می شود کودک شکوفا نشود و کند شود.

 برای مشاهده ادامه مطلب در اینجا (کلیک )کنید.